Japonya Uzay Ajansı (JAXA), 15 yıldır Venüs’ün sırlarını çözmeye çalışan uzay aracı Akatsuki’nin başrolde olduğu Planet C görevini sonlandırdığını duyurdu. Bu gelişmeyle birlikte, Venüs’ün yörüngesinde aktif olarak çalışan hiçbir uzay aracı kalmamış oluyor.
2010 yılında fırlatılan ve zorlu bir yolculuk geçiren Akatsuki, bilim dünyasına değerli veriler sunarak gezegenin atmosferi hakkında çığır açan keşiflere imza attı. Akatsuki’nin hikayesi, aslında beklendiği gibi başlamadı. 2010 yılında fırlatıldıktan sonra, uzay aracının Venüs yörüngesine girmek için kritik bir manevra gerçekleştirmesi gerekiyordu. Ancak ana motorunda meydana gelen bir arıza nedeniyle planlanan 12 dakikalık ateşleme sadece üç dakika sürdü. Bu arıza, Akatsuki’nin Venüs’ü ıskalayarak Güneş etrafında bir yörüngeye girmesine neden oldu. Görev başarısız gibi görünse de JAXA pes etmedi.
Mühendisler, uzay aracının yardımcı itki sistemini kullanarak onu yavaşlattı ve beş yıl boyunca Güneş etrafındaki yörüngesinde tutmayı başardı. Bu beş yıllık bekleme süresinin ardından, 2015 yılında ikinci bir deneme yapıldı ve Akatsuki, beklenmedik bir şekilde Venüs’ün yörüngesine yerleşmeyi başardı. Her ne kadar bu yörünge başlangıçta planlanandan farklı olsa da, bilimsel açıdan benzersiz avantajlar sundu. JAXA’ya göre, uzay aracı gezegene en yakın 400 kilometre, en uzak ise 440 bin kilometre uzaklıkta bulunuyordu ve Venüs’ün dönüşüyle aynı yönde hareket ediyordu.
Bilimsel keşifler ve sona eren macera
Akatsuki, görev süresi boyunca Venüs’ü detaylı bir şekilde gözlemleme fırsatı buldu. Üzerindeki ultraviyole ve kızılötesi kameralar sayesinde gezegenin bulut yapısı ve atmosferik bileşenleri haritalandı, yüksek hızlı kamerayla şimşekler tespit edildi ve radyo bilim yöntemleriyle atmosferin dikey yapısı incelendi. Özellikle gezegenin dönüş yönüyle aynı doğrultuda olması, Akatsuki’nin sistematik ve sürekli gözlemler yaparak benzersiz bir veri seti oluşturmasını sağladı.
Bu verilerle, bilim dünyasında önemli keşifler yapıldı. Akatsuki, Güneş Sistemi’ndeki en büyük dağ dalgasını keşfetti ve Venüs’ün yüksek hızlı atmosferik dolaşımını (süper-rotasyon) sürdüren mekanizmaları anlamamızı sağladı. Ayrıca görev, Dünya’daki meteorolojik araştırmalarda sıkça kullanılan veri asimilasyon tekniklerinin Venüs’e uygulanmasını sağlayan ilk görev oldu.
Ne yazık ki, Akatsuki’nin yolculuğu tamamen sorunsuz geçmedi. 2016’da yaşanan bazı teknik aksaklıklar nedeniyle kameralarından ikisi kapatılarak uzay aracının ömrü uzatılmaya çalışıldı. Ancak hiçbir uzay aracı sonsuza kadar çalışamıyor.
JAXA’nın açıklamasına göre, Akatsuki ile iletişim Nisan 2024’ün sonlarında tamamen koptu. İletişimi yeniden kurma çabaları başarısız olunca, uzay aracının görevi resmen sonlandırıldı.
Akatsuki’nin emekliye ayrılmasıyla birlikte, Venüs’ün yörüngesinde aktif olarak çalışan bir uzay aracı kalmadı. Ancak bu durumun uzun sürmesi beklenmiyor. NASA’nın DAVINCI ve VERITAS görevleri ile ESA ortaklığındaki EnVision görevinin 2020’lerin sonu ve 2030’ların başlarında fırlatılması planlanıyor.
